top of page

KRAKOWIACY WSCHODNI

Jeden z subregionów grupy Krakowiaków, znajdujący się w północno-wschodniej części regionu. Wyznaczony w lewej części dorzecza Wisły między rzeką Szreniawą, Nidzicą, dolną i środkową Nidą i rzeką Wschodnią, a prawej w dorzeczu dolnego biegu Dunajca i Uszwicy aż do Wojnicz i Tarnów.

Zarówno damski i męski strój ludowy Krakowiaków Wschodnich posiadał wiele odmian. Do najbardziej charakterystycznego męskiego okrycia należała sukmana, szyta z brązowego, samodziałowego sukna z trójkątnym, bogato zdobionym kołnierzem (suką) zwana kierezyją. Drugim typem odzieży wierzchniej, spotykanym najczęściej na Powiślu Dąbrowskim była opierzanka. Posiadała ona puszysty, amarantowy kołnierz. Mężczyźni nosili długie, płócienne koszule, u bogatszych zdobione białym, angielskim haftem, zapinane na czerwoną tasiemkę lub ozdobną koralową spinkę. Strój Krakowiaków Wschodnich wyróżniał kaftan. Szyty był on z sukna w kolorystyce od szafirowego (Zalipie) aż po ciemno granatowy (Szczurowa) zdobiony bogatym haftem  (motyw doniczki lub pawiego oczka). Popularnym okryciem wierzchnim były płótnianki, szyte z dobrze bielonego płótna lnianego zdobione haftem (Proszowice). Oznaką zamożności Krakowiaka był biały, skórzany pas z brzękadłami, zawsze zakładany na kaftan. Uzupełnieniem stroju męskiego była czapka magierka lub czerwona rogatywka ozdobiona czarnym, barankowym otokiem. 

Kobiece koszule szyto z dobrze bielonego, białego płótna i zdobiono haftem. Na Powiślu Dąbrowskim obok białego haftu występował także czerwony i czerwono-czarny, a w pozostałych częściach regionu dominował biały. Bogato zdobione kryzy szyto oddzielnie i nakładano na koszulę czy katankę. Gorsety, noszone wyłącznie przez panny i młode mężatki, w okolicach Zalipia szyto z niebieskiej czy czerwonej wełenki lub wzorzystego tybetu. W okolicach Brzeska i Szczurowej używano sukna ciemnozielonego i zdobiono je tradycyjnym haftem o motywie doniczki. W okolicach Szczurowej występowały czarne, aksamitne gorsety wyszywane złotym lub srebrnym szychem, guzikami z masy perłowej i perłową sieczką. Późniejsze gorsety w całym regionie szyto z czarnego lub granatowego aksamitu i zdobiono naszyciami złotych cekinów (szelążków). 
Kobiety zamężne, zamiast gorsetów zakładały katanki. Ich różnorodność u Krakowiaków Wschodnich była bardzo duża. Szyto je z czerwonych, niebieskich, fioletowych wełenek, wzorzystego tybetu czy brokatu (ZOBACZ: ZALIPIE).
Najbardziej tradycyjnymi spódnicami były białe, bogato haftowane zwane fartuchami zakładane na różowe, zielone czy czerwone spodniki (spódnice spodnie). Noszono także spódnice z wełenek w różnych kolorach, kwieciste z tybetu czy kolorowych perkali. Spódnice były szerokie tzw. zwonowe, dodatkowo w dolnej części usztywniane tak by przy klęknięciu kobiety w kościele układała się ona w dzwon.
Uzupełnieniem odświętnego stroju panienki był wianek przyozdobiony haftowanymi wstążkami (tzw. Krakowskimi), oraz dwa lub jeden zapleciony warkocz. Kobieta zamężna, mająca obowiązek nakrywania głowy wiązała włosy w kok i zakładała misternie wiązaną chustę czepcową. Oprócz idealnie wyczesanego przedziałka, żaden kosmyk jej włosów nie mógł być widoczny 

tekst: Patryk Rutkowski 

Stroje ludowe - region krakowski - mapa

Stroje damskie

Krakowiacy Wschodni - gorset i katanka

Krakowiacy Wschodni - koszule, bluzki

Krakowiacy Wschodni - kołnierz, zapaska, czepiec

Krakowiacy Wschodni - spódnica

Krakowiacy Wschodni - akcesoria

bottom of page